Từ “hạt bụi” ngày xưa tới… ”hạt cỏ” bây giờ…
Theo quy định của Ban tổ chức trung ương , cứ 5 năm các Hội văn học-nghệ thuật của trung ương và địa phương lại tổ chức đại hội để “ tập trung đánh giá tình hình hoạt động “ và “bầu ra Ban chấp hành mới”, các đại hội phải đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng”.
Vậy là để tiến tới Đại hội toàn quốc ngày 24 tháng 5 2005, Hội nhà văn TP Hồ Chí Minh gồm 316 hội viên đã long trọng tổ chức đại hội lần thứ 5 vào hai ngày 10 và 11 tháng 3 năm 2005 tại Hội trường thành uỷ Đảng CS TP Hồ Chí Minh.
Ngày thứ nhất được coi là “họp nội bộ” để các nhà văn “đấu đá nhau” giành ghế trong Ban chấp hành mới. Đây là phần sôi nổi nhất đại hội vì dẫu rằng bổng lộc một Uỷ viên chấp hành chẳng là bao nhưng vẫn là “một miếng giữa làng” khối anh thèm.
Mở đầu cho phe đòi “thay máu Ban chấp hành” là nhà văn Xuân Hoà, ông hò hét :
“ Theo tôi, những người đã có tuổi trên 70 thì không nên ứng cử vào BCH nữa, vài năm sau tuổi cao sức yếu làm sao đủ sức để làm. Những hội viên già không nên tham quyền cố vị. Các hội ngành khác đều dùng người trẻ để thay thế, tại sao Hội Nhà văn không thể?".
Ngay lập tức đại diện cho phe chọn ông Vũ Như Cẫn là nhà thơ Đặng Hấn xông lên diễn đàn quát tháo :
” Loại trừ những nhà văn trên 70 tuổi ra khỏi BCH là xúc phạm đến những cây bút lão thành. Không nên phân biệt chuyện tuổi tác già trẻ ở đây. Nếu người trên 70 mà vẫn còn nhiệt huyết, năng lực thì vẫn được tham gia”.
Than ôi, phe này phe kia đấu đá hăng hái vậy mà đâu có biết việc bầu ai bỏ ai, đều đã được đồng chí Trang Phượng, Phó ban tư tưởng văn hoá thành uỷ, người thay mặt Đảng trực tiếp chỉ đạo đại hội dự kiến cả rồi. Nói chung, để bảo đảm ổn định chính trị, tránh xáo trộn, tốt nhất bầu lại người cũ vào khoá mới.Trên “định” thế rồi, vậy nên nhà văn Trần Thanh Giao năm nay đã ngoài 73, đại hội đã vỗ tay đề nghị “khoá tới đồng chí nên nghỉ”, khi bầu lại rất ít phiếu , ấy thế mà vẫn “trúng cử” ngon lành.
Cuộc bầu nhìn bề ngoài rất căng thẳng, phải bầu lại tới lần thứ hai, vậy nhưng kết quả lại rất “như xưa“: toàn bộ Ban chấp hành mới đều là…người cũ, duy nhất có nhà phê bình Huỳnh Như Phương là người mới chắc để Hội nhà văn có vẻ cũng thay đổi chút chút đấy chớ.
Một ngày để các nhà văn họp nội bộ thì bầu bán, đấu đá đã mất quá nửa ngày, thời gian để 120 bản tham luận đăng ký xin đọc tại đại hội còn lại chẳng là bao. Chủ tịch đoàn cứ cố ý cò cưa cho thời gian tham luận càng ít bao nhiêu càng làm hài lòng thành uỷ bấy nhiêu.
Mở đầu phần tham luận , nữ văn sĩ Nguyễn Thuý Ái thú nhận “Năm qua, tôi chỉ sáng tác có 3 truyện ngắn nhưng viết đến hơn 300 bài báo!". Nữ sĩ ví von hàng loạt các tác phẩm của các nhà văn TP Hồ Chí Minh xuất bản trong mấy năm vừa qua thật chẳng khác gì…"Như từng viên đá cuội rớt vào lòng biển khơi…" mượn theo câu hát của Trịnh Công Sơn . Những tiểu thuyết, tập truyện ngắn, tập thơ…được nhà xuất bản bù lỗ, được Nhà nước tài trợ hoặc do người viết tự móc túi ra in …dẫu theo hình thức nào, đại đa số hầu như có cùng một số phận: Mất tích nhanh chóng trong biển chữ nghĩa, không một tiếng vang, không chút xao động. Nữ sĩ mạnh dạn nhận định:
“Hoạt động văn học chưa bao giờ mờ nhạt như hiện nay, nhất là ở TP.HCM. Nếu nói nhà văn là “trái tim của xã hội” thì trái tim ấy hiện đang đập quá yếu ớt, chậm chạp… “
Nói như vậy cũng chưa thật chính xác, “trái tim xã hội” – tức các nhà văn VN, đang đập rất mạnh mẽ và nhanh chóng, chỉ có điều nó đập theo nhịp của…Đảng , chẳng thế mà mỗi kỳ kỷ niệm như ngàn năm Thăng Long, chiến thắng Điện Biên, 30 năm giải phóng Sàigòn…các nhà văn đều hưởng ứng rất sốt sắng và rất nhanh nhậy. Trong bài tham luận của mình, nữ sĩ Nguyẽn Thuý Ái viết tiếp :
“Các nhà văn cứ như đang đi trên chín tầng mây, trong khi cuộc sống bên dưới cứ diễn ra thật mạnh mẽ, khốc liệt. Được tự do sáng tác nhưng các nhà văn không biết dùng tự do ấy trước bao điều trông thấy…”.
Hoàn toàn sai, nhà văn ngày nay không hề đang “đi trên chín tầng mây”, ngược lại họ rất tỉnh táo, rất khôn ngoan để viết sao cho sản phẩm của mình được các cơ quan đầu tư, đặt hàng “nghiệm thu” nhanh chóng và muốn vậy, họ phải tránh né đủ điều. Nhà văn hiện nay hoàn toàn phụ thuộc vào “túi tiền” của Nhà nước chứ không phải của độc giả, bởi thế họ lấy đâu ra có tự do để mà viết “biết bao điều trông thấy” như nữ sĩ Thuý Ái đòi hỏi.
Sang ngày thứ hai, ngày 11 tháng 3, Đại hội nhà văn TP HCM mới họp chính thức – có các khách mời quan trọng như Phó Bí thư thành uỷ Lê Hoàng Quân, có báo cáo tổng kết của ông Tổng thư ký Hội Lê Văn Thảo.Ông khoe thành tích của ban chấp hành trong 5 năm qua :
“thường xuyên liên hệ để được sự chỉ đạo của ban văn hoá-tư tưởng, tham gia học chính trị , nghị quyết của Đảng bộ và Uỷ ban …”
Ông cũng bộc bạch :
“Trong hai năm 2002-2004, Hội nhà văn TP nhận được tiền tài trợ sáng tác của Uỷ ban nhân dân mỗi năm 300 triệu đồng. Hội đã dùng tiền đó hỗ trợ toàn phần in 30 đầu sách và hỗ trợ một phần in 100 đầu sách…hàng năm Hội cũng được Nhà nước cấp kinh phí mở ba trại sáng tác ở Nha Trang, Đà lạt, Vũng tàu…”
Oâng đề nghị :
“Chúng ta rất mong tiếp tục nhận được sự tài trợ ấy…”
Nhà văn mà lại chỉ có thành tích “tranh thủ sự chỉ đạo của thành uỷ” và tích cực học tập “nghị quyết Đảng” thì có mà…nằm mơ cũng không ra văn. Quả thực nhà nước Việt Nam quá chu đáo và hào phóng với các nhà văn, tới mức làm họ nảy sinh tâm lý đi thực tế thì Nhà nước phải chi tiền, chỉ viết khi được Nhà nước đầu tư, Nhà nước phải in sách cho các nhà văn VN, công ty phát hành sách phải tập trung nâng cao số lượng sách phát hành cho nhà văn VN, các thư viện phải mua sách của nhà văn VN…?
Được Nhà nước đầu tư ,bao tiêu sản phẩm như vậy, nhưng các nhà văn đã sản xuất ra các mặt hàng như thế nào ?
Như là “những viên sỏi vứt vào lòng biển khơi”, không tạo được một mảy may dư luận, tức là những tác phẩm chẳng có mấy giá trị văn chương . Ngay trong bản báo cáo của ban chấp hành, dù kể ra rất nhiều chuyện làm được trong nhiệm kỳ qua vẫn không hề nêu được cái tên của một nhà văn là hiện tượng trên văn đàn hoặc một tác phẩm nổi đình nổi đám nào. Mà những chuyện làm được ấy là gì? Hằng năm tổ chức trại sáng tác , in được một số đầu sách cho hội viên, tổ chức một số đợt đi thực tế ở các tỉnh, một số cuộc hội thảo…, dĩ nhiên tất cả đều bằng tiền chu cấp của Nhà nước. Và như vậy trên thực tế từ bao năm nay Nhà nước Việt Nam
Nhân đại hội nhà văn TP HCM, bạn đọc Thành Trung phát biểu :
“ Liên tục trong nhiều năm, những bộ phim được làm bằng tiền nhà nước mà có kết quả thảm hại về cả chất lượng nghệ thuật lẫn doanh thu đã bị dư luận phê phán mạnh mẽ đến mức chính Nhà nước cũng phải điều chỉnh bớt sự hào phóng vô ích của mình. Thế thì những trại sáng tác cấp phát tiền vô tư, những cuộc đi thực tế vui chơi là chính, những cuốn sách in từ tiền tài trợ bị đóng bụi trên kệ các nhà sách… có nên cứ mãi được tiếp tục không? “
Nhân danh người đọc, bạn Thành Trung đòi hỏi :
“ Người đọc đã quá sốt ruột chờ đợi những tác phẩm văn học hừng hực chất sống, thở cùng họ và chiến đấu cùng họ. Lẽ nào các nhà văn cứ mãi kêu gọi sự trợ giúp từ các nơi mà không biết tự kêu gọi chính mình? Lẽ nào cứ mãi làm… những viên đá cuội? Chúng tôi đọc sách hiện nay với niềm mong muốn xem con người trong xã hội chuyển từ bao cấp sang cơ chế thị trường của mình được phản ánh qua nhãn quan của nhà văn như thế nào? Tôi đọc sách để còn thấy tôi trong đó, còn thấy hành vi sống của tôi ở ngoài đời hiện có đang chuẩn không. Nói chung đọc sách thì phải rút ra một điều gì đó có ích cho cuộc sống. Nhưng những nhà văn hiện nay ít khi thấy đề cập những vấn đề đó, cho nên tôi không đọc văn trong nước nữa”
Nhưng người có ý kiến độc đáo nhất phải kể đến nhà văn trẻ Nguyễn Danh Lam. Người làm sao, bào hao làm vậy, anh cho rằng văn chương ở nước ta hiện nay cũng giống như những hạt cỏ nằm trong đất vậy. Chỉ cần một cơn mưa , thế là hạt cỏ nẩy mầm, không lo thiếu hạt cỏ mà chỉ lo mưa không đủ thấm ( chắc tiền không đủ chi). Anh nói :
“Ở nước ta cũng không thiếu những đề tài rất “hot” như đề tài cách mạng văn hoá của văn chương Trung Quốc hiện nay, nhưng có được viết không?”. Đây lại là vấn đề... cơn mưa và hạt cỏ.
Ngày xưa, từ những năm 1980, nhà văn Nguyễn Đình Thi đã ví von “nhà văn giống như những hạt bụi lấp lánh ánh sáng của Đảng”, đến bây giờ, một nhà văn trẻ lại tự nhận ‘văn chương như những hạt cỏ…” . Các nhà văn Việt nam đã qua một cuộc hành trình hơn 20 năm từ hạt bụi đến hạt cỏ mà xem ra văn chương nước nhà có đến Tết Congo cũng đừng mong nảy được hạt mầm nào .
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét